Chiều ở làng tôi

Có những buổi chiều ngang qua làng
tôi.
Chầm chậm, buồn tẻ.
Là những buổi chiều muộn, tôi một
mình trèo lên đỉnh núi Vòng, để đứng
đó nhìn xuống những cánh đồng lúa
trải dài như một dải lụa màu xanh.
Nhìn con đường mòn đi từ thị xã vào
làng tôi. Con đường heo hút bóng
người.
***
Sáng dậy, lũ trẻ con chúng tôi cắp cặp
đi học, bà tôi ngồi vặn lại đôi quang
gánh phân, ông tôi lùa bò ra ruộng.
Tôi vừa trệu trạo nhai nắm cơm nguội
chấm muối vừng, vừa nhìn ông tôi lẽo
đẽo vác cày đi sau con bò.
Làng tôi chỉ có người già.
Làng tôi chỉ có trẻ con.
Người lớn cũng có, nhưng đi làm xa hết
rồi.
Bố tôi, mẹ tôi, bác tôi, chú tôi, anh
tôi... Hết thảy đều làm thuê dưới thành
phố. Thỉnh thoảng tôi được gửi về cho
mấy bộ quần áo mới, mấy cái bánh
ngọt. Nhưng tôi có cần đâu.
Cái thế giới của tôi sao mà nó buồn!
***
Tôi chẳng chơi thân với đứa nào trong
làng. Thằng Mít nhà tôi thì khác, nó
ôm vai thằng nọ, nó bá cổ thằng kia.
Tôi nhìn thấy ngứa mắt. Tôi chỉ thèm
hơi mẹ. Lâu rồi tôi không được rúc vào
nách mẹ, ngửi mùi mồi mồ hôi mặn
mặn chua chua, thọc tay vào áo mẹ
vặn vặn cái núm tròn tròn trong ý, để
mẹ chửi váng lên: “Xê ra cái thằng tởm
này!”. Những lúc ấy tôi lại dụi đầu vào
bụng mẹ cười hê hê.
Có lần tôi hỏi Mít: “Mày có nhớ mẹ
không?”. Nó cắn củ khoai sống nhai
rôm rốp, mỉa tôi: “Em là đàn ông, nhớ
nhung cái gì”. Tôi dúi đầu nó xuống
cát. Cái thằng khỉ, mới mấy tuổi đầu
mà nói năng bày đặt.
Tôi lên lớp 6, những bài Toán khó bắt
đầu làm cho tôi thấy chán học. Ngày
xưa có bố ở nhà kèm tôi từng phép
tính. Giờ thì chỉ có mình tôi vật lộn với
các phương trình. Ôi, tôi thèm những
cái cốc lõm đầu mà bố thường kí lên
đầu tôi.
…
Buổi chiều nghỉ học, bọn trẻ chúng tôi
thường được giao nhiệm vụ đi nhặt
phân trâu, phân bò. Đem về ủ là phụ
còn làm sạch đường là chính. Đường
làng cứ đi vài bước là lại thấy một bãi
to đùng, chúng tôi tha hồ hót, chỉ đi
ngang buổi là đầy sọt. Nhưng dần dần
phân trâu, phân bò cũng hiếm. Cũng
chẳng biết trâu, bò ỉa ở đâu, đi khắp
làng cũng chỉ thấy đường làng sạch
bong. Nhìn thấy một bãi phân còn sót
lại là cả bọn tranh nhau chạy đến xúc
lấy xúc để. Tôi lặng lẽ đi về, vứt sọt
vào chuồng lợn, chạy lên đỉnh núi,
nhìn những cánh đồng lúa trải dài như
một dải lụa màu xanh. Nhìn con
đường mòn đi từ thị xã về làng tôi. Con
đường heo hút bóng người.
…
Tôi làm súng chun để chơi. Thấy thế,
bọn trẻ cũng làm theo. Tôi không cho
bọn nó bắn chim. Chim nó bay trên
trời, có tội gì đâu mà mình bắn. Tôi vẽ
mấy hình tròn lên tờ giấy, dán lên bờ
tường trạm điện. Chúng tôi thi nhau
bắn vào bờ tường. Bắn mãi vào tường
cũng chán, chúng nó quay ra bắn
nhau. Tôi không chơi nữa, bỏ về, chúng
nó quay ra bắn tôi. Thằng Định phật
một hòn đá vào chân tôi đau điếng. Tôi
điên quá quay lại, giương súng ngắm
bả vai nó mà bắn. Hòn đá từ tay tôi
trượt đi vun vút. Tôi nào có tài ngắm
chuẩn. Đạn của tôi không phi vào vai
thằng Định mà cắm thẳng vào mặt nó.
Tôi hoảng hồn chạy lại, nhìn nó máu
me đầy mặt mà xin lỗi rối rít. Nó cứ
gào rú lên , nghe thật thê thảm.
Tối đến, bà nội thằng Định đến nhà tôi
chửi ầm ĩ. Tôi bị ông lột quần ra và
lấy củi đánh. Tôi cào tay xuống nền
phản chịu đòn. Không khóc mà nước
mắt cứ chảy. Thằng Mít cứ khóc ầm
lên xin ông tha cho tôi. Thanh củi cứ
quất vào người tôi nóng rát. Tôi nhớ
mẹ. Mẹ vẫn ôm lấy tôi mà che mỗi khi
tôi bị bố đánh. Giờ chỉ có tôi chình ình
nằm phơi mình trên phản. Thanh củi
cứ nện xuống người tôi bồm bộp. Tôi
đau quá chẳng kêu được gì. Có kêu
cũng bị tiếng chửi của ông át hết.
Thằng mất dậy! Thằng giặc giời! Thằng
thổ phỉ. Ngày xưa bố đánh tôi, bố vừa
khóc vừa quát: “Mày làm xấu mặt bố
thế hả con, mày có đáng mặt làm con
không hả con…”
Tôi lê lết trèo lên đỉnh núi Vòng, ngồi
bệt xuống đất khóc. Tôi không giận
ông, chỉ thương thằng Định, hòn đá bắn vào mắt làm
mắt nó bị tật trồi hẳn ra khỏi tròng,
không nhìn được nữa. Giá như tôi có
thể đổi mắt cho nó, tôi cũng cam lòng.
Tôi quệt nước mắt nước mũi nhìn
xuống cánh đồng lúa trải dài như một
dải lụa màu xanh. Nhìn con đường
mòn đi từ thị xã về làng tôi.
Con đường heo hút bóng người.
…
Tôi ở lì trong nhà một tuần. Buổi chiều
không chịu đi chơi đâu. Bà tôi thỉnh
thoảng đi qua bàn học, xoa xoa đầu tôi
vẻ an ủi. Tôi cúi đầu nín lặng, vùi mặt
vào những bài Toán khó. Đọc Nhớ con
sông quê hương của Tế Hanh, tôi tự hỏi
không biết bố mẹ có bao giờ thấy nhớ
quê không? Ở làng làm ruộng cũng
được mà. Đâu cần phải đi xa thế làm
gì. Cha mẹ, con cái cả năm chẳng thấy
mặt nhau, thỉnh thoảng gửi về nhà
được ít tiền với mấy bộ quần áo.
Nhưng tôi có cần đâu.
Lâu lâu, thấy chán. Tôi lại mò mẫm ra
ngoài đồng. Thằng Mít nhà tôi buộc bò
một chỗ, chạy biến đi chơi với lũ trẻ.
Tôi lại phải dắt đi chăn. Tôi đi dọc bờ
mương, dò dẫm. Biết thằng Định thích
ăn mua đất. Tôi tìm đầy một vốc tay
quả mua, nhờ thằng Mít chạy sang đưa
cho Định ăn. Tôi chỉ mong nó vui lên,
tôi không mong nó tha thứ cho tôi.
…
Tôi không ưa con Vịt nhà bên. Nó vừa
xấu vừa đen mà suốt ngày đòi sau này
lớn lấy tôi làm chồng. Không biết
ngượng. Tôi không thích loại con gái
ngoa ngoắt như nó. Có lần tôi sang
nhà bà Tùng mượn cái kìm nhỏ. Tôi
hỏi: “Bà có kìm con không?”. Bà cứ
dỏng tai nghe mãi rồi đáp: “Già làm gì
có con mà đi tìm”. Tôi bực quá, hỏi đi
hỏi lại mấy lần: “Bà có kìm con
không? Kìm con?”. Bà vẫn lắc đầu:
“Con đâu mà tìm, tìm cũng chẳng
được”. Con Vịt cứ đứng bên sân nhà nó
cười ha hả: “Đúng là một bà điếc và
một thằng điên”. Tôi tức quá chạy về,
không kìm con hay tìm con gì sất.
Tôi rủ bọn trẻ chơi trò đám ma. Chúng
nó nịnh con Vịt giả làm người chết. Tôi
thích trí bày trò hăng hái. Thằng Điều
vác tấm ván nhà nó ra, tôi bảo con Vịt
nằm lên ấy, tôi mới thằng Mít khiêng,
thằng Điều hái lá găng làm tiền giấy
vứt khắp nơi, những đứa còn lại cầm
gậy cầm rá làm kèn với trống. Cả lũ
chúng tôi giả vờ khóc lóc ầm ĩ, ò í e
rộn ràng một góc làng. Tôi nhìn con
Vịt nằm im thin thít trên ván, mắt
nhắm nghiền, hai tay đặt trên ngực,
mà buồn cười khủng khiếp. Cả bọn vừa
giả vờ khóc vừa cười khanh khách.
Ông Giáp đi qua nhìn thấy, chửi tôi
không tiếc lời. Tôi đứng im nghe. Ông
quát: “Con Vịt về ngay, đầu mày có não
không mà mày chơi mấy trò ngu thế?”.
Đợi ông đi, chúng tôi rủ nó chơi tiếp,
nó lắc đầu: “Thôi, sợ ông Sáp”. Thằng
Mít nhà tôi cười rũ ra đất, con gái lớn
thế rồi mà còn nói ngọng. Thằng Điều
bỏ tấm ván đi về, vừa đi vừa phụng
phịu: “Người già cái đếch gì cũng cấm”.
Tôi cũng vứt cái gậy vừa giả làm kèn
đám ma xuống đất. Chán nản leo lên
núi, ngồi phệt xuống đất, nhìn xuống
những cánh đồng lúa trải dài như một
dải lụa màu xanh. Nhìn con đường
mòn đi từ thị xã về làng tôi.
Con đường heo hút bóng người.
…
Hết trò chơi, tôi lại rủ lũ trẻ con ra
ngòi mò sắt vụn đem đi bán. Người lớn
vẫn thường cấm chúng tôi chơi ở ngòi
vì nguy hiểm. Tôi mặc kệ. Dưới dòng
nước kia có bao nhiêu thứ hay ho.
Chúng tôi thi nhau mò, đổi được khối
kẹo kéo. Con Vịt lúc nào cũng mò mẫm
sau tôi làm tôi phát cáu. Thằng Mít nhà
tôi lần được một cục sắt lạ, bị dấu sâu
dưới lòng nước, một nửa mắc trong
bùn. Tôi hò cả bọn tụ tập lại kéo lên.
Cái cục sắt nhỏ, chỉ nhỉnh hơn bàn tay
tôi một tí. Tôi thọc tay xuống bùn cố
móc. Cả lũ chăm chú nhìn tôi. Khi thọc
được cục sắt lên, tự nhiên sống lưng tôi
lạnh toát. Nhanh như cắt, tôi vứt nó
xuống, hét: “Mìn chúng mày ạ!”. Mấy
đứa chúng tôi dẫm lên chân nhau mà
chạy. Chẳng được mấy bước thì mìn
nổ. Tiếng nổ khủng khiếp ấy cứ găm
vào đầu tôi mãi. Tôi ngã chúi mặt
xuống đất. Mấy thằng bạn chạy trước
tôi cũng ngã dập trán. Con Vịt không
chạy kịp, bị nổ tan xác. Một mảnh tay nó văng vào mặt tôi. Dù còn
sống, lũ trẻ chúng tôi thằng nào cũng
gào khóc.
Tôi không dám ở lại nhìn người ta nhặt
xác con Vịt. Ông ngoại cõng tôi về
nhà. Tôi cứ gục vào lưng ông khóc.
Ông tôi không nói gì. Đi chậm chậm.
Hôm sau, chúng tôi đi đám ma. Không
phải trò chơi. Mà đám ma thật. Con Vịt
nằm trong quan tài, tiếng kèn ò í e
khắp làng, tiền giấy xanh xanh đỏ đỏ
vương vãi khắp nơi, lúc nó ra đồng có
bốn người khiêng. Ông tôi, ông thằng
Định, ông thằng Điều, và ông con Vịt.
Bố mẹ nó đi xuất khẩu lao động không
về kịp. Người già đi đằng trước, trẻ con
đi đằng sau. Tôi khóc không thành
tiếng, để mặc nước mắt nước mũi chảy
rề rề trên mặt không thèm lau.
Hôm qua, con bé vẫn đòi sau này lớn
lấy tôi làm chồng.
…
Tôi ốm!
Không biết bao nhiêu đêm tôi sốt cao,
lên cơn co giật.
Tôi nằm lâu đến nỗi cảm giác da lưng
dính cả vào chiếu. Bà tôi bữa nào cũng
cố gắng cậy miệng đổ cho tôi ít cháo.
Đắng ngắt. Thằng Mít lúc nào cũng
khóc. Mỗi lần mở mắt là tôi thấy mặt
mũi nó lem nhem. Bạn bè, thầy giáo
đến thăm, tôi không dậy được, cũng
chẳng nói chẳng chào được. Những
đêm lơ mơ tỉnh, tôi nhìn thấy ông bà
tôi, bố mẹ tôi, anh tôi, thằng Mít, cả
hàng xóm láng giềng, xúm đầu vào hỏi
han. Tôi sướng tê dại cả người.
Nhưng chẳng phải, tôi vẫn nghe thấy
tiếng bà tôi khóc lóc, than thở: “Con nó
ốm sắp chết thế này mà nó vẫn chưa
chịu về có khổ thân tôi không, ôi ông
Giời ơi!”. Tôi nuốt nước mắt vào trong.
Hóa ra bố mẹ tôi vẫn chưa về.
Những ngày tiếp theo tôi không ăn
được gì. Người quắt queo như củi khô.
Ông tôi gọi mấy người sang lấy gỗ mít
ngâm dưới ao lên đóng áo quan cho
tôi. Bà tôi vật ra khóc ở ngoài hiên,
làm hàng xóm tưởng tôi đi rồi, chạy
sang đỡ bà tôi vào nhà.
Đêm hôm ấy tôi ngủ lịm đi, chẳng còn
biết gì nữa. Tôi nhìn thấy bố nhễ nhại
mồ hôi, vai trần dưới nắng, bê những
bao xi măng từ xe vào công trường.
Lưng bố cứ oằn mãi xuống. Tôi nhìn
thấy mẹ, bón từng thìa cháo cho một
đứa nhỏ xa lạ. Tôi nhìn thấy anh, ngày
qua ngày ngồi lầm lũi ở xưởng mộc,
đục đục đẽo đẽo. Tôi quay về, quay về
làng tôi, quay về nhà tôi, gục vào lòng
bà, hít hà mùi trầu thơm, thọc tay vào
áo bà, vân vê cái núm trong áo, ngực
mẹ tôi thì đầy, ngực bà nhão hết cả
rồi.
…
Sáng sớm hôm sau tôi tỉnh dậy. Tôi với
tay nắm vào song cửa sổ, ngồi dậy,
dựa lưng vào tường thở hổn hển vì
mệt. Tôi gọi bà. Bà tôi hoảng hốt chạy
lại. Tôi nhìn bà, tôi cười, tôi đòi ăn
cơm.
***
Thằng Mít chạy khắp làng khoe tôi khỏi
ốm, chả ai tin. Tôi cũng chẳng tin
mình trải qua được trận ốm thập tử
nhất sinh này. Nhưng tôi nào có quan
tâm. Tôi chỉ thấy buồn. Tôi có chết bố
mẹ cũng có về nhìn tôi lần cuối đâu.
Tôi chết làm gì cho khổ.
Thằng Mít dắt tay tôi ra đằng sau
chuồng lợn, chỉ cho tôi cái áo quan
đóng bằng gỗ mít, bảo: “Anh đừng chết,
anh mà chết là người ta đặt anh vào
hộp này đem đi chôn như con Vịt đấy”.
Tôi khóc!
Tôi vừa khóc vừa chạy, leo lên đỉnh
núi Vòng, nhìn xuống cánh đồng lúa
trải dài như một dải lụa màu xanh.
Nhìn con đường mòn đi từ thị xã về
làng tôi.
Không biết đã bao nhiêu lần nhìn con
đường ấy
Con đường heo hút bóng người.
***
Ôi quê tôi!
Mỗi ngày bao nhiêu chuyến xe đưa
người?
Bao nhiêu đàn ông hăm hở vận may
bán mồ hôi xứ dầu?
Bao nhiêu người đàn bà gửi lại con
mình, vượt trùng khơi nuôi con thiên
hạ?
Bao nhiêu người già ngồi hóa thạch
đầu sàn?
Bao nhiêu bé lớp một đến trường
không cha đưa mẹ đón?
Mai này,
Hết thảy trẻ con làng đều trở thành kỹ
sư, bác sỹ.
Dân quê tôi giàu như dân Âu, Mỹ
Có ai dựng tượng đài
Cho giọt mồ hôi người xa xứ hôm nay?